چای گیاهی (دمنوش) قرن هاست که وجود دارن و استفاده می شن. اما علی رغم اسمشون، این چایی ها، اصل نیستند. چایی های اصلی مثل چای سبز، سیاه و اولونگ همگی از برگهای گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می شن. در حالی که دمنوش ها از میوه های خشک، انواع گل ها، ادویه ها و سبزی ها درست میشن. و این یعنی تنوعی زیادی از طعم و مزه های جورواجور که حسابی وسوسه انگیزن و شما می توانید حتی به جای نوشیدنی های قندی و یا آب، ازشون استفاده کنید.
چای های گیاهی علاوه بر اینکه واقعاَ خوشمزه و خوش طعم هستند، خواص دارویی هم دارند. صد ها ساله که مردم دم نوش ها رو به عنوان دارو برای انواع بیماری استفاده می کنند. جالبتر اینکه عمل مدرن هم برخی از خواص دارویی این دم نوش ها رو به اثبات رسونده. چند تا دم نوش وچای گیاهی هستند که به نظر ما هر فردی باید لااقل یک بار تو عمرش، امتحانشون کنه. درست مثل جاهایی که قبل از مرگ باید رفت و دید. یا مثل صد کاری که باید قبل از مرگ انجامش بدید، خوردن این دم نوش ها هم همین حکم رو دارن. باید طعمشونو یک بار هم که شده قبل از مرگ امتحان کنید.
1-چای گیاهی بابونه
چای بابونه بیشتر به خاطر خاصیت آرام بخشیش شناخته شده است و خواب آوره. توی یک تحقیق به 80 زن که بعد از زایمانشون، دچار مشکلات خواب شده بودن، دو هفته چای بابونه دادن، که توی کیفیت خوابشون تأثیر خوبی گذاشت و علائمِ افسردگیِ بعد از زایمانشونو کم کرد. حالا به جز خاصیت آرام بخشی و کمک به خواب، بابونه اثر ضد باکتری، ضد التهاب و حفاظت از کبد هم داره.
آزمایش هایی که روی بدن موشها انجام دادن نشون میده که بابونه در بهبود اسهال و زخم معده هم مؤثره. دم نوش بابونه می تونه حتی علائم سندرم قبل از قائدگی رو هم کنه. یا افرادی که دیابت نوع دو دارن با خوردن چای بابونه، سطح انسولین تو بدنشون بالا می ره. خلاصه که چای بابونه مزایای زیادی داره. از خوردنش غافل نشید.
2-چای گیاهی نعناء
دم نوش نعنا برای هیچ کس آشنا نباشه، برای ما ایرانی ها حسابی شناخته شده است. چای نعنا توی دنیا هم طرفدارای خودشو داره.
چای نعناع برای سلامت دستگاه گوارش فوق العاده است و یک آنتی اکسیدان قوی، ضد سرطان، ضد باکتری و ضد ویروسه. روغن نعناع که البته ترکیبی از گیاهای دیگه است، سوء هاضمه، حالت تهوع و درد معده رو از بین می بره. حتی روغن نعناع اسپاسم روده، مری و روده بزرگ و سندرم روده تحریک پذیر رو هم بهتر می کنه (بین ما ایرانیا چای نبات و نعناع مادربزرگ ها نسل به نسل داره منتقل میشه).
خلاصه هر وقت احساس ناراحتی تو دستگاه گوارشتون کردید، مثل داشتن حالت تهوع، ورم، گرفتگی عضلات شکم، حتما دم نوش نعنا رو امتحان کنید.
3-چای زنجبیل
دمنوش زنجبیل، یک چایی تند و تیزه که پر ازآنتی اکسیدان سالم برای مقابله با بیماری هاست. این دم نوش التهاب رو کم و سیستم ایمنی بدن را قوی می کنه، اما خاصیت اصلی دم نوش زنجبیل، خاصیت ضد تهوع بودنشه. مخصوصا برای خانم های بارداری که تهوع حاملگی دارن و یا بیماران سرطانی که موقع شیمی درمانیشون تهوع دارن، به شدت توصیه میشه.
دم نوش زنجبیل از زخم معده، سوء هاضمه، یبوست جلوگیری می کنه. چای زنجبیل دیسمنوره یا همون دردهای دوران قائدگی رو هم کم می کنه. یک تحقیق نشون داده که زنجبیل مثل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ( مثل ایبوپروفن) درد های دوران پیری رو هم می کنه. مکمل های زنجبیل به کنترل قند و چربی خون کمک می کنن. دیگه شما چی می خواین از این زنجبیل؟
4-چای ترش
چای ترش از گل های صورتی و قرمز رنگ گیاه هیبیسیک تهیه میشه. مطمئناَ توی عطاری ها چشمتون بهش خورده. بوی گلبرگهای این گیاه دلپذیره و طعم ترش و خوبی دارن. این دم نوش رو می تونید هم به صورت گرم و هم به صورت سرد بخورید. رنگ این چایی خیلی دلرباست. این دم نوش خاصیت ضد ویروسی داره و عصاره هیبیسکوس برای آنفولانزای مرغی خیلی مؤثره. اما یادتون باشه خوردن این دم نوش هیچ ضمانتی در مقابله با انواع ویروس های دیگه آنفولانزا به شما نمیده. پس فکر نکنین که برای کرونا هم مفیده!
چای ترش اثرات مثبتی روی فشار خون بالا داره و کمش می کنه. این چایی پا رو فراتر گذاشته و وارد دنیای فوتبال هم شده! یک مطالعه نشون داده که مصرف عصاره چای ترش به مدت شش هفته استرس را در بازیکنان فوتبال پسر کاهش داده. یک نکته خیلی مهمه دیگه که باید بهش توجه کنید : چای ترش با داروهای هیدروکلروتیازید (یک داروی ادرار آور) و آسپرین تداخل داره. پس حتماَ 3 تا 4 ساعت بین مصرفشون فاصله بندازین.
5-چای گیاهی سرخارگل ( اکیناسه)
این چای از گیاهی با همین نام تهیه میشه که از دسته مخروط سانان و کاسنی هاست. این چایی برای جلوگیری از سرماخوردگی معرکه است. اکیناسه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشه و اونو در مقابل ویروس ها و عفونتها ایزوله می کنه. برای همین، وقتی که سرما خورده اید، این دمنوش رو بخورید تا دوره بیماریتون کوتاه بشه و علائم سرماخوردگیتون هم کم بشه.
با همه این تفاسیر به خاطر کمبود تحقیقات علمی صد درصد نمی شه گفت که آیا واقعاَ این گیاه به سرماخوردگی کمک می کنه یا نه. به هر حال گرمای این دمنوش ، به شما کمک می کنه تا گلودردتون کم بشه و آبریزش بینیتون از بین بره.
6-چای رویبوس ( Rooibos)
چای رویبوس (بوته چای سرخ هم بهش میگن)، از گیاهی که تو آفریقایی جنوبی رشد می کنه، تهیه می شه. برگای این گیاه رنگ قرمزی دارن. در طب قدیمی آفریقا، از این دم نوش به عنوان دارو استفاده می کردن، اما تحقیق علمی خاصی روی این گیاه تا حالا انجام نشده. اما بعضی آزمایشهایی که روی حیوانها و انسانها انجام دادن، نشون داده که این چای روی آلرژی و سنگ کلیه اثر می ذاره.
توی این آزمایش نشون دادن که چای رویبوس به همراه چای سبز و سیاه، سلول های مربوط به رشد و تراکم استخوان رو تحریک می کنه (برای کسایی که پوکی استخوان دارن مفیده) و التهاب و سمی بودن سلول ها رو هم کم می کنه. چای رویبوس از انقباض عروق خونی جلوگیری می کنه و باعث می شه کمتر بیماری قلبی بگیرید. باز یک تحقیق دیگه نشون داده که خوردن این دم نوش به مدت شش هفته، سطح کلسترول بد خون ( LDL ) رو پایین میاره و کلسترول خوب خون (HDL) رو بالا می بره.
7-چای مریم گلی
ما ایرانی ها اسم گیاه مریم گلی رو زیاد شنیده ایم. دم نوش مریم گلی به خاطر خواص دارویی زیادش معروفه، به خصوص اثراتی که روی مغز داره. مثلا َ تحقیقات نشون داده که مریم گلی روی پلاکهای مغزی در بیماری آلزایمر، خیلی تأثیر می ذاره و عصاره و یا روغن گیاه مریم گلی باعث بهبود عملکرد افراد مبتلا به آلزایمر شده. یک مطالعه دیگه هم نشون داده که دم نوش مریم گلی چربی خون رو کم می کنه.
باز یک مطالعه روی موشهای صحرایی نشون داده که چای مریم گلی از رشد سلول های سرطانی روده بزرگ جلوگیری می کنه. به طور خلاصه چای مریم گلی روی عملکرد ذهن تأثیر گذاره و باعث بهبود حافظه در بزرگسالا میشه. پیشنهاد می کنیم، افراد مسن از این دم نوش غافل نباشن.
8-چای فرنجمشک ( Lemon Balm)
خیلی ها این چایی رو با چای بادرنجبویه اشتباه می گیرن. هر چند هر دو از تیره نعناعیان هستند اما نامهای علمی متفاوتی دارن. یک مطالعه نشون داده که کسانی که به مدت 6 هفته از این دمنوش استفاده کردند، خاصیت کششی شریانهاشون افزایش پیدا کرده. سختی شریان(Arterial stiffness) یکی از علتهای بیماریهای عروق قلبی، سکته مغزی و اختلالات روانیه. توی همین مطالعه این افراد خاصیت ارتجاعی پوستشون هم بهتر شده بود. البته این صد درصد قابل اثبات نیست.
باز یک تحقیق دیگه نشون داده افرادی که با رادیو اکتیو سر و کار دارن، با نوشیدن این دم نوش دوبار در روز، به محافظت بدنشون در برابر آسیب های اکسیداتیو به سلول ها کمک کرده. این دم نوش برای کسایی که چربی خون بالا دارن هم توصیه میشه. کسانی که اخمو و بد اخلاق اند هم با نوشیدن این دم نوش، خلقشون بهتر میشه. ( قابل توجه راننده تاکسیای اخمو و کسایی که لبخند نمی زنن). جالبه بدونین که چای فرنجمشک عملکرد ذهنی رو بالا میبره. و مهارتهای حل مسایل و پردازشهای ریاضی رو بهتر می کنه (شب قبل از امتحان ریاضی بخورید!)
9-چای میوه گل رز ( Rose Hip)
این دم نوش از میوه گل رز گرفته میشه. این دم نوش سرشار از ویتامینC و ترکیبات گیاهی مفیده(مثل روغن گل رز که خاصیت ضد التهابی داره). پودر گل سرخ به افرادی که آرتروز دارن کمک می کنه تا التهاب هاشون کمتر بشن. این دم نوش در کاهش درد هم مؤثره. خبر خوش به کسایی که اضافه وزن دارن: یک مطالعه نشون داده که افرادی که به مدت 12 هفته از این دمنوش استفاده کردن، چربی های شکمی و شاخص BMI شون کم شده! کسایی که دنبال محصولات آرایشی و بهداشتی برای پوستشون هستن، باید بدونن که مصرف این دم نوش اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی روی پوست داره. و مصرف پودر گل سرخ به مدت 8 هفته عمق چین و چروک اطراف چشم رو کاهش و رطوبت پوست و خاصیت ارتجاعی پوست رو هم افزایش میده.
10-چای گل ساعت
از برگ، ساقه و گل گیاه گل ساعت (Passionflower) برای تهیه چای و دمنوش استفاده می شه. از این دم نوش معمولا برای کم کردن اضطراب و بهتر کردن خواب استفاده می کنن. دم نوش گل ساعت، برای ترک اعتیاد هم مفیده و علائم ناشی از ترک مواد مخدر مثل اضطراب و تحریک پذیری رو کم می کنه، به خصوص وقتی که با کلونیدین (یک دارو برای کاهش فشار خون و اضطراب ) مصرف بشه.
چای ها و دمنوش های گیاهی، در طعم ها و انواع مختلفی هستند و به طور طبیعی قند و کالری بسیار کمی دارن و یا حتی در مواردی هم ندارن. این دم نوش ها سالهای زیادیه تو طب سنتی و درمانی به کار می برن و علم مدرن امروزی هم داره روی اثرات دارویی این چایی ها تحقیق و بررسی می کنه. چه یک سینه چاک چایی باشید و چه یک تازه کار تو خوردن چایی، این ده تا دمنوش گیاهی رو امتحان کنید و از دست ندید.