اگر به استانهای شمالی ایران سفر کرده باشید، احتمالا مزرعه های سرسبز چای را دیده اید، و از میان بوته های آن عبور کرده اید. سفر به سرزمین چای و باران یعنی لاهیجان و آن جاده های سرسبز منتهی به ماسوله.
چای از همان ابتدای ورود به کشور عزیزمان، به یک نوشیدنی منتخب تبدیل شد. با این حال این نوشیدنی فراتر از یک نوشیدنی ملی برای مردم خونگرم ایران محسوب می شود.
این نوشیدنی گرم نقش خود را عمیقاَ در فرهنگ سنتی مردم ایران و در هر گوشه از این کشور پهناور باز کرده است.
این نوشیدنی گرم نشانه مهمی از مهمان نوازی ایرانی و اولین چیزی است که یک خانواده ایرانی به مهمان خود تعارف می دهد.
این نوشیدنی حتی در محافل اداری و رسمی هم جایگاه خاصی دارد. اولین چیزی که افراد در جلسات مهم و جدی کاری می نوشند، چای است.
چای اولین نوشیدنی است که مردم ایران دوست دارند بعد از وعده های غذایی اصلی خود بنوشند. نوشیدنی معطر و قوی ای که پس از یک روز طولانی و سخت کاری، می تواند تمام خستگی تان را از بین ببرد.
شاید از خود سؤال کرده اید که چای اولین بار چطور به ایران آمد؟ این نوشیدنی در طی یک سفر طولانی و از جاده ابریشم، از چین، در اواخر قرن 15، به ایران وارد شد.
مردم ایران تا واخر قرن 19، نمی توانستند خودشان، چای را تولید کند. حاج محمد میرزا کاشف السطلنه، دیپلماتی بود که با سفر به ند، با آب و هوای مناسب برای پرورش گیاه آن آشنا شد.
حاج محمد میرزا کاشف السلطنه، پدر چای ایرانی
حاج محمد میرزا کاشف السلطنه، علی رغم سیاست های سختگیرانه انگلستان درباره پرورش و تجارت چای، نهال های چای را از هند به ایران قاچاق کرد.
دشت ها و مزارع سرسبز دامنه کوه لاهیجان در استان گیلان، مکان های مناسبی برای پرورش چای در ایران بود. با گسترش مزارع چای در سراسر گیلان و حتی در استان مازندران سر انجام، چای جای قهوه را گرفت.
سر انجام در سراسر کشور، چایخانه ها مملو از جمعیت مشتاق به نوشیدن چای شدند، تقاضا برای چای تا حدی در ایران افزایش یافت که تولید داخلی توانایی پاسخگویی به آن را نداشت. به همین دلیل از آن موقع تا کنون، هنوز هم از هند، خاورمیانه و آفریقا، به ایران وارد می شود. امروزه سهم ایران ۴ تا ۵/۴ درصد از مصرف کل در جهان است.
اگر چه ایران از تولید کنندگان مهم چای در جهان به شمار نمی رود، اما از آنجایی که این نوشیدنی در تار و پود فرهنگ این کشور گره خورده است، یکی از کشور های دوستدار چای به شمار می شود.
در خانه ای در یک شهر شلوغ گرفته تا خانه ای در دهکده ای دور دست، صدای قلقل آب در کتری و سماور و ریختن چای در استکان را خواهید شنید.
قوری چینی گلدار در آشپزخانه های ایرانی جایگاه خاصی دارد. اما سماور در اصل، از روسیه وارد کشور ایران شده است. ایران، روسیه و ترکیه در فرهنگ مصرف چای اشتراک ها زیادی با هم دارند. اما با همه این اشتراک ها، فرهنگ خاص این نوشیدنی در ایران وجود دارد که شما نمی توانید در هیچ جای دیگری آن را پیدا کنید.
این نوشیدنی تقریبا در تمام خانه های ایرانی، یافت می شود. رایحه آن را می توانید در همه جا از یک مغازه محلی گرفته تا فروشگاه ها و بازار سرپوشیده دنبال کنید.
اکثر ایرانی ها، روز خود را با خوردن یک استکان چای شروع می کنند. خوردن این نوشیدنی شیرین با پنیر و نان تازه در صبحانه میان ما ایرانی ها بسیار مرسوم است. طعم چایِ شیرین با پنیر و نان تازه، هماهنگی خاصی ایجاد می کند.
البته خوردن چای محدود به صبحانه نمی شود. نوشیدن آن در محل کار، بعد از غذا در خانه یا شب قبل از خواب را نباید فراموش کرد.
رنگ، دما، نوع دم کردن و طعم چای برای ما ایرانی ها خیلی مهم است، به خصوص در مجالس رسمی و هنگام پذیرایی از مهمان های خاص.
قبل از ریختن چای در فنجان و استکان های مهمان ها، آن را در یک استکان شیشه ای می ریزیم و طعم و رنگ آن را امتحان می کنیم که کیفیت مناسب و مطلوبی داشته باشد.
به طور سنتی، چای در لیوان های کمر باریکی که داخل نعلبکی گذاشته شده در چایخانه ها سرو می شود. این مجموعه در آداب و رسوم سرو چای در ایران نقش بسزایی دارد.
بعضی از افراد آن را داخل نعلبکی می ریزند تا کمی از دمای آن کاسته شده و بعد آن را می نوشند. اما امروزه استفاده از نعلبکی کمتر مرسوم است.
برای تهیه چای، معمولاَ نوع خشک آن را در داخل قوری ریخته و آب جوش را روی آن می ریزند و برای اینکه دم بکشد، قوری را روی سماور و کتری می گذارند.
اما یکی از روش های بسیار محبوب دم کردن چای، دم کردن روی آتش حاصل از هیزم است. این نوشیدنی به چای آتشی یا زغالی معروف است.
به خصوص وقتی که مردم تعطیلات خود را در طبیعت می گذرانند، درست کردن آتش و دم کردن آن روی زغال از کار های محبوب ما ایرانی است. حتی برای این کار از سماور های زغالی هم می توان استفاده کرد. طعم دودی مطبوعی که چای می گیرد، باعث تسکبین اعصاب می شود.
برخی از افراد، چای خود را تلخ می خورند و سعی می کنند که به جای شیرینی، طعم ها و رایحه های ملایم را به آن اضافه کنند.
چای سیاه همراه با هل، چوب دارچین، بهار نارنج، گلبرگ های گل محمدی یا گل سرخ و زعفران از محبوبترین نوشیدنی های مورد علاقه ما ایرانی هاست. بوی تازه شکوفه های نارنج در شیراز و اشتیاق خوردن یک استکان چای با طعم بهار نارنج را نمی توان نادیده گرفت.
چای شیرین
اگر چه برخی افراد چای تلخ را دوست دارند، اما بسیاری از ایرانی ها، آن با طعم شیرین دوست دارند. این طعم دهنده اغلب، قند است.
در زمان های قدیم، مردم کله قند را خریداری کرده و بعد خودشان با قند شکن، کله قند را به قطعات کوچک تقسیم می کردند. اما امروزه این حبه های قند به صورت کارخانه ای و در اشکال منظم در بازار یافت می شود.
نکته جالب این است که بسیاری از بزرگترها و قدیمی ها، بر حسب عادت، حبه های قند را قبل از اینکه در دهانشان بگذارند، داخل استکان نوشیدنی فرو می کنند. البته برای شیرین کردن آن، انتخاب های متنوع دیگری هم وجود دارد. می توان آن را با نبات های زعفرانی، خرما، توت خشک، کشمش و یا انواع شیرینی های ایرانی مثل قطاب خورد.
خوب، با رواج بیشتر چای در ایران، چایخانه ها و کافه های زیادی در خیابان های اصلی شهرها ایجاد شد و افراد از طبقات مختلف اجتماعی و با سنین مختلف به آنها هجوم آوردند و به بهانه خوردن یک استکان چای، با هم صحبت می کردند.
چایخانه ها معمولاُ از سبک معماری سنتی ایرانی پیروی کرده و اکثر آنها به دوران قاجاریه بر می گردند. اکثر دیوار چایخانه ها با داستانها و اشعار حماسی شاهنامه فردوسی نقاشی شده است. چرا در ایام قدیم، این نقال ها بودند که داستان های شاهنامه را به طرز سرگرم کننده ای بازگو می کردند.
بسیاری از چایخانه ها به جای میز و صندلی از تخت استفاده می کنند. این تخت ها با پشتی و فرش تزئین شده است تا به راحتی بتوان روی آن نشست و پاها را دراز کرد.
در چایخانه های ایرانی، هر چند بار که بخواهید، استکانتان از این نوشیدنی پر می شود. اما طی یک رسم سنتی، کافیست لیوان خود را روی نعلبکی وارونه کنید تا نشان بدهید که دیگر آن را نمی خواهید.
اکثر ما ایران ها، صبح بعد از اینکه از خواب بیدار می شویم، اولین استکان چای خود را می نوشیم. این روند می تواند در طول روز هم ادامه داشته باشد.
چای همیشه در مراسم، مناسبت ها و مهمانی های خاص، بعد از غذا و یا هنگام تماشای تلویزیون، در کنار مردم است.
دیدن چیدن برگهای چایی در خطه شمال، یکی از بهترین سرگرمی های سفر در اواسط فصل بهار محسوب می شود.
بازدید از موزه ملی چای ایران در لاهیجان، خالی از لطف نیست. مقبره حاج محمد میرزا کاشف السلطنه که به عنوان پدر چای در ایران شناخته می شود نییز در مرکز این موزه قرار دارد. شما می توانید اسناد جالبی را درباره این نوشیدنی و تلاش های حاج محمد میرزا، انواع محتلف سماور، فنجان، استکان و قوری های متعلق به دوران مختلف باستانی را در آنجا پیدا کنید.
دیوینیکا، ارائه دهنده ی تخصصی لوازم کافه و رستوران از تولیدکنندگان خوشنام!
ما رو دنبال کنید. هر روز با محتوای جدید و جالب میزبان شما خواهیم بود!
با ما در تماس باشید:
0910-7890798
